Nhưng điểm được so sánh nhiều nhất là tính hoàn chỉnh trong sự phân tích mà mỗi tác giả thể hiện. Nhà khoa học sẽ chỉ vào kết quả từ những trải nghiệm đặc biệt của mình, còn nhà triết học chỉ vào những kinh nghiệm đã quen thuộc với tất cả mọi người. Thêm nữa, một cuốn sách lịch sử điển hình luôn hành văn theo lối kể.
Triết học, khoa học, toán học là các môn hình thành nên thế giới thực mà chúng ta đang sống. Các quy tắc mà chúng ta bàn luận từ đầu tới giờ liên quan đến việc tác giả viết thế nào cho dễ hiểu và độc giả đọc thế nào là hiệu quả. Chúng ta học những kinh nghiệm đúc kết trong cuộc sống hằng ngày, kinh nghiệm sẵn có hoặc kinh nghiệm mà các tác phẩm giả tưởng đã tạo ra trong trí tưởng tượng của chúng ta.
Triết gia Francis Bacon (1561-1626) từng nhận xét rằng: Một số sách chỉ dùng để nếm. Một bài tóm tắt không bao giờ thay thế được quá trình đọc, nhưng nó có thể giúp bạn xác định xem mình có muốn, hay cần phải đọc một cuốn sách hay không. Sai lầm lớn nhất bạn có thể mắc phải khi áp dụng các quy tắc này là công nhận sự tồn tại của mối liên hệ 1-1 giữa các yếu tố ngôn ngữ và các yếu tố tư duy hoặc kiến thức.
Thứ hai, trong sân khấu Hy Lạp, các nhân vật nam bi kịch thường đi một loại ủng khiến họ cao thêm vài xentimet, nhưng những diễn viên tham gia nhóm Chorus (những người hát và múa diễn giải các sự việc của vở kịch) thì không đi loại ủng này. Họ không, thậm chí là không thể chất vấn việc đọc các cuốn sách theo họ là kinh điển. Nói đơn giản là trẻ đã đủ trưởng thành để có thể học trung học phổ thông.
Nhưng điều này là sai với hầu hết các sách mà họ đọc. Khả năng mà bạn phải rèn luyện để làm được điều này chính là Đọc sách như một nghệ thuật. Một nguyên nhân là do khoa học xã hội chưa từng bị toán học hoá.
Chúng tôi đã nói đọc tích cực có hiệu quả hơn, và đọc kiểm soát luôn luôn tích cực. Tức là, chúng ta không có nhiều cơ hội để biết được sự thật của vấn đề, biết chuyện gì thật sự đã xảy ra. Thậm chí, khi đọc các tài liệu được viết bằng ngôn ngữ của mình, nhiều độc giả vẫn gặp không ít khó khăn ở cấp độ đọc này.
Sai lầm đầu tiên là không chịu chấp nhận, dù chỉ là tạm thời, rằng các tín điều vốn là các nguyên tắc đầu tiên của tác giả. Điều đầu tiên mà một độc giả có thể biểu đạt là liệu mình có hiểu tác phẩm hay không. Đọc là học: Sự khác biệt giữa học thông qua giảng dạy và học thông qua khám phá
Cuốn The Charterhouse of Parma (Nhà tế bần ở Parma) của Stendhal cũng viết về cuộc xung đột, các cuộc chiến của Napoleon như trong tiểu thuyết của Tolstoy. Khi bạn đã hiểu bài thơ trong tính thống nhất của nó, dù sự hiểu này chưa rõ ràng, bạn vẫn có thể đặt ra những câu hỏi về bài thơ đó. Các nghĩa có mối liên hệ nhất định với nhau.
Tuy nhiên, điều này vẫn có thể làm được, và những ai làm được nó sẽ học được cách đọc tốt hơn. Phần này rất cần thiết đối với những độc giả đã đọc hết cả cuốn sách. Nếu đọc xong một cuốn sách lý thuyết, quan điểm của bạn về vấn đề viết trong sách có thay đổi ít nhiều thì bạn buộc phải có những điều chỉnh nhất định về cách nhìn nhận sự việc của mình, nhưng không nhất thiết phải hành động theo sự điều chỉnh đó.
Đọc một cuốn sách mà luôn có một cuốn từ điển bên cạnh không phải là điều tốt, dù điều này không có nghĩa là bạn đừng bao giờ tra nghĩa của một từ lạ. Cách hiểu đa nghĩa này không chỉ là dạng bài tập cơ bản trong nghệ thuật đọc sách, mà còn có xu hướng tạo cho trí óc ta thói quen luôn ý thức được rằng một đoạn văn phức tạp có thể chứa đựng rất nhiều lớp nghĩa khác nhau. Bạn phải cố gắng trả lời những câu hỏi đó.