Nhưng như vậy, ban không cần ai giúp và cũng không cần nghe chúng tôi nói thêm bất cứ điều gì về phương pháp đọc đồng chủ đề nữa. Những thành phần đó có thể thay đổi theo diễn biến của chính cuốn sách đó hoặc thay đổi giữa các cuốn sách với nhau khiến cho việc phân tách chúng là không dễ dàng. Cách gọi nào cũng nói lên một điều rằng khi độc giả đã nắm vững cấp độ này, tức là họ đã từ chỗ không biết chữ trở thành biết chữ, ít nhất là ở giai đoạn đầu tiên.
Với những quy định nghiêm ngặt về bằng chứng, cộng thêm sự chất vấn, là một thành viên ban hội thẩm, đã bao giờ bạn khẳng định mình thật sự hiểu chuyện gì đã xảy ra? Họ nhất quyết từ chối sử dụng dù ít hay nhiều các thuật ngữ hay khái niệm chuyên ngành trong báo chí phổ thông và các tài liệu khác. Khi đó, bạn đã đạt được sự thống nhất về thuật ngữ với tác giả.
Thỉnh thoảng, trong các vở kịch ngày nay, ta cũng bắt gặp điều tương tự, nhưng có lẽ nó không còn hiệu quả như Aristophanes đã làm được. Có thể chỉ cần xem qua cuốn sách, bạn đã nói ngay được tính chỉnh thể của nó trong đôi ba dòng. Khi nắm vững nội dung cuốn sách, độc giả đã đưa mình lên ngang tầm với tác giả.
Sẽ không tránh khỏi những bất đồng muôn thuở về các khái niệm nhất định, nhưng ngay khi nhận thức được chúng, chúng tôi có thể tìm ra hướng giải quyết. Như vậy, họ đã hành động mà không cần phải suy nghĩ. Trong bản tóm tắt đó có tính thống nhất của tác phẩm.
Độc giả kiểu này thậm chí không đọc qua cuốn sách để hiểu ý chính mà vẫn dễ dàng đạt được sự thoả mãn cho riêng mình mà chỉ cần lướt qua vài trang đầu của cuốn sách. Làm như vậy, bạn có thể bám sát quá trình thay đổi nghĩa của từ với cùng mức độ linh hoạt trong việc sử dụng từ của tác giả. Kỹ năng ngữ pháp và logic giúp việc viết được rõ ràng và dễ hiểu cũng đồng thời là phương tiện để đạt mục đích trên.
Tuyên bố này nhìn chung có cơ sở của nó. Tác phẩm Dẫn luận toán học của Whitehead lại mang tính cấp thiết hơi khác. Bạn không nên chỉ áp dụng một tốc độ đọc duy nhất mà bạn cho là đúng.
Đọc thể loại này, chúng ta mong muốn tác giả viết chính xác và hiểu những sự thật mà anh ta đưa ra; muốn có cảm giác đang xem lại cuộc đời một con người thật trong một khoảng thời gian và không gian khác. Montaign từng nói: Tôi không sáng tạo ra cuốn sách của mình nhiều hơn nó đã sáng tạo ra tôi. Đó là một nhận định rất vô tư, nhưng bạn cần nhớ nó.
Khi đó, việc đàm luận cũng giống như một trận bóng bàn của những địch thủ - trong đó không ai thắng mãi cũng chẳng ai thua suốt, và mọi người đều hài lòng vì họ không thua. Để đọc tốt một câu chuyện, bạn phải bắt mạch câu chuyện, nhạy cảm với từng nhịp đập của nó. Không nên cho rằng đọc và nghe đều cùng một nghệ thuật - nghệ thuật của việc được chỉ dạy.
Thông thường, bạn có thể hiểu được một số vấn đề mà không cần tìm hiểu sâu về toán học như trường hợp đọc sách của Newton. Trong đó, hai loại được sử dụng nhiều nhất là từ điển và bách khoa toàn thư (sẽ được trình bày cụ thể trong phần tiếp theo). Ở nghĩa thứ hai, phương tiện giúp bạn nâng cao khả năng đọc chính là các cuốn sách bạn đọc.
Người đọc thường cho rằng, bất cứ cuốn sách nào có chứa quy tắc cũng là sách thực hành. Nếu toàn bộ một cuốn sách là ngữ cảnh cho từng phần của nó, thì những cuốn sách liên quan sẽ mang đến một ngữ cảnh lớn hơn giúp bạn cảm thụ được cuốn sách bạn đang đọc. Và bằng cách nào đó, độc giả đọc tác phẩm khoa học xã hội vẫn phải trả lời câu hỏi trên.