Nó hoàn toàn khác với việc mọi người định nghĩa sẵn tình huống và sử dụng chiếc mũ để mô tả điều họ đã định nghĩa. Chiếc mũ chỉ diễn tả cách thức cư xử của con người, không nói lên bản chất con người. Sự sáng tạo liên quan đến những “sự thử nghiệm tư duy”.
Một người có thể có lối tư duy tuyệt vời khi sử dụng chiếc mũ vàng, nhưng chưa hẳn đã phải là một người sáng tạo. Đối với lối tư duy chiếc mũ vàng thì sự phát huy hiệu lực của những ý tưởng quan trọng hơn việc đi tìm cái mới. Tư duy mới lạ tạo nên một thái độ, một cái nhìn, kỹ thuật (bao gồm sự tiến triển, sự khích động và hoạt động khích động) khiến chúng ta đi tắt nhanh khỏi lối tư duy thông thường nhờ vào hệ thống khuôn mẫu bất đối xứng đối với mỗi cá nhân.
Còn nếu chúng ta không quá chú trọng đến màu sắc, thì con thiên nga đen chính là một con chim quí, chỉ khác về màu lông. Lối tư duy chiếc mũ đen là lối tư duy cẩn trọng. Thật dễ dàng đưa ra những lời trì chích hơn những nhận xét có tính chất xây dựng.
Tại Nhật Bản, phê phán những gì cấp trên nói được coi là một việc khiếm nhã. Liệu sử dụng chiếc mũ đen, anh đánh giá vấn đề này như thế nào? … Hãy sử dụng chiếc mũ đen lúc này để xem xét chiến dịch quảng cáo.
… Chúng ta nên bắt đầu bằng cách phác hoạ những khu vực tán thành, những khu vực không tán thành và những khu vực chẳng liên quan đến tranh cãi này. Chiếc mũ chỉ diễn tả cách thức cư xử của con người, không nói lên bản chất con người. Chúng ta hãy bắt đầu thôi.
Mẫu thiết kế đó không ra hình thủ gì cả. Nhưng nếu vì lý do thứ hai, cơ hội là không chắc chắn. Trong trường hợp ngược lại ý tưởng sẽ vẫn chỉ thuộc riêng về những người đề xuất ra chúng.
Ngay sau khi họ có một câu trả lời để đối với một vấn đề, họ ngừng suy nghĩ về nó. Có những kiểu người kiểu Pollyanna, kiểu người lúc nào cũng lạc quan đến ngốc nghếch. … Bạn có thể không biết nhưng khi bạn sử dụng chiếc mũ đen tư duy bạn phải đưa ra những xét đoán tiêu cực.
Đôi lúc người tư duy mũ xanh đưa ra cái nhìn khái quát về những gì đang diễn và những gì đã đạt được. Tôi nghĩ chúng ta nên thử thêm một vài lựa chọn. Một số khác lại cho rằng không có một toà án nào lại đủ sức đảm đương vụ kiện khi tập đoàn này cung cấp một lượng tài liệu khổng lồ (ước chừng 7 triệu bản dữ liệu) để làm căn cứ giải quyết vụ kiện.
Chúng ta sử dụng một ý tưởng để đạt được giá trị tiến triển. Nếu đề nghị này được xem do chính anh khởi xướng ra, tin liệu đó có phải là một đề nghị được chấn thuận hay không? Có một điều mọi người cần nhớ rằng: khi muốn bộc lộ cảm xúc cá nhân, mọi người cần sử dụng chiếc mũ đỏ tư duy.
Plato sử dụng dẫn chứng này để chỉ ra rằng mọi người thực chất chỉ nhìn thất "mặt sau" của sự thật. Hoặc chúng ta bán giá cao hơn, hoặc thấp hơn. Bạn có thể kết hợp chúng theo nhu cầu của bạn để tạo nhóm hai, ba, bốn chiếc mũ, hoặc nhiều hơn.