Tất nhiên là dàn ý trên chỉ là công thức tham khảo. Đây là cách đọc những cuốn sách thách thức khả năng hiểu rõ vấn đề của bạn. Ngược lại, một cuốn sách triết học không bao giờ đề cập đến những thực tế hay quan sát nằm ngoài kinh nghiệm của một người bình thường.
Nhưng cũng sẽ là vô ích nếu cố đọc hay học thuộc cho kỳ hết một cuốn bách khoa toàn thư. Tự quyển sách này không thể giải quyết vấn đề cho bạn. Hãy chụm ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa lại với nhau, rồi lướt con trỏ này trên một dòng nhanh hơn một chút so với tốc độ bình thường của mắt.
Mặc dù không phải là một tác phẩm mang tính thực tiễn nhưng những kết luận lý thuyết của nó có những ảnh hưởng quan trọng. Mặc dù hầu hết các chuyện kể lịch sử đều gần với tác phẩm hư cấu hơn là tác phẩm khoa học thì bạn vẫn nên đọc chúng như những tác phẩm mô tả. Như Sorattes nói: Nhà triết học không suy nghĩ đơn độc mà phải đối diện với các đối thủ trên một thị trường trí tuệ.
Nhưng triết học không hạn chế ở những câu hỏi lý thuyết. Nó chung vì mỗi tác giả đều có những ý kiến khác nhau về rất nhiều vấn đề trong phạm vi của chủ đề. Tất nhiên là có ít nhất một giải pháp về mặt lý thuyết đối với nghịch lý trên.
Trong cuộc sống, không phải lúc nào ta cũng hiểu rõ mọi chuyện ngay khi nó vừa xảy ra, mà phải đợi sau này nhìn lại ta mới hiểu được. Điều này không có nghĩa là chúng ta có thể suy nghĩ mà không dùng trí tưởng tượng. Tại sao họ có thể tỉnh táo đến thế? Đối với họ, có một sự khác biệt lớn giữa việc đọc hay không đọc cuốn sách họ đang cầm.
Ví dụ, Darwin không có những hiểu biết về di truyền học nên ông đã bỏ qua bộ máy di truyền trong cuốn Nguồn gốc các loài. White từng nói: Một tên bạo chúa sẽ không sợ những nhà văn có tài hùng biện giảng giải về tự do, mà sợ một nhà thơ say rượu có thể bày ra những trò đùa làm lộ chân tướng của sự việc. Nếu bản thân họ không làm được điều này, họ phải tìm đến ai đó có thể làm được ví dụ như một tu sĩ hay giáo sĩ Do Thái hoặc người có chức vụ cao hơn họ trong tổ chức.
Chúng ta không thể đọc một cuốn tiểu thuyết như đọc một tác phẩm lý luận triết học; không thể đọc một bài thơ trữ tình như thể đó là một công thức toán học vì giữa văn học giả tưởng và tác phẩm mô tả có những điểm khác nhau. Do đó, sách tham khảo chỉ có thể coi là cứu cánh cho sự thiếu hiểu biết của bạn một cách rất hạn chế. Do đó, nhà khoa học xã hội phải tiếp tục chiến đấu với những thuật ngữ riêng của mình trong suốt tác phẩm của ông và sự chiến đấu đó đã gây ra vấn đề cho độc giả.
Chỉ sau khi đọc, bạn mới có thể viết những bài viết đơn giản, rõ ràng, chọn lọc được những thông tin chính từ các trang báo và loại bỏ những phần không quan trọng. Nếu bạn tìm ra kết luận trước thì hãy tiếp tục tìm lý lẽ. Nếu đọc ngắt ngãng, bạn sẽ quên mất tình tiết của câu chuyện và mạch văn bị đứt đoạn, bạn sẽ không nắm bắt được nó nữa.
Thứ hai, nếu đọc tích cực, tức là bạn phải suy nghĩ, mà suy nghĩ thường thể hiện ra bằng từ ngữ, lời nói, hay chữ viết. Nhưng ngay cả chuyên gia cũng phải đợi tới khi đã hiểu rõ vấn đề mới lên tiếng phê bình. Như vậy, có thể tạm định nghĩa Đọc sách như một nghệ thuật là quá trình vận dụng trí óc của con người để suy ngẫm về những con chữ, mà không có bất cứ sự trợ giúp nào từ bên ngoài.
Thứ ba, trước khi tham khảo một cuốn sách, bạn phải biết rõ cuốn sách đó được kết cấu như thế nào, từ đó biết cách sử dụng nó. Đó là: Mục tiêu của tác giả khi viết sách là gì? Tác giả đã gợi ý sử dụng phương tiện nào để đạt được những mục tiêu đó? Trả lời được hai câu hỏi này bạn mới hiểu và phê bình được một cuốn sách thực hành. Nhưng những câu hỏi tiếp theo được đặt ra sẽ là: Tại sao Sumter bị bắn? Liệu có thể tránh được cuộc chiến sau vụ tấn công đó không? Nếu tránh được chiến tranh thì chúng ta còn quan tâm đến cuộc tấn công xảy ra vào một ngày mùa xuân từ hơn một thế kỷ trước nữa không? Nếu chúng ta không quan tâm, không chú ý đến nhiều cuộc tấn công vào pháo đài khác, mà lại chú ý đến những điều mà chúng ta không biết gì về nó cả, thì liệu cuộc nổ súng vào Sumter có còn là một sự kiện lịch sử quan trọng nữa không?